میراث فرهنگی جنگ تحمیلی دوم را پشت سر گذاشت!

جمعی از باستان‌شناسان مطرح کشور صبح امروز در باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران گرد هم آمدند تا با بررسی وضعیت میراث‌فرهنگی طی دوره‌های مدیریتی مختلف به آسیب‌شناسی آن بپردازند. چراکه به‌اعتقاد آن‌ها میراث‌‌فرهنگی درحال‌حاضر حساس‌‌ترین برهه تاریخی را طی می‌کند و آسیب‌هایی که در این 8 سال وارد شده به‌اندازه جنگ‌ تحمیلی دوم بوده است. به‌طوری‌که هرگونه کوتاهی در انتخاب مدیریت کلان آخرین خاکستر از میراث‌ سوخته این سال‏ها را به باد خواهد داد.

خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ‌گروه میرا‌ث‌فرهنگی ـ‌ نشست «بررسی گذشته و آینده میراث فرهنگی و باستان شناسی»، صبح امروز با حضور "حمید خطیب‌‌شهیدی"، مدرس دانشگاه تربیت مدرس و عضو گروه واژه‌‌گزینی باستان‌شناسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، "حکمت‌ الله ملاصالحی"، دانشیار دانشگاه تهران و سردبیر مجلة باستان‌شناسی، "جلیل گلشن"، معاون پژوهشی سابق سازمان میراث فرهنگی و مدیر سابق موزه ملی ایران، "کامیار عبدی"، استاد دانشگاه و سردبیر مجلة باستان­ شناسی و تاریخ برگزار شد.
 
به‌گزارش CHN، در این نشست که به بررسی گذشته و آینده میراث‌فرهنگی و باستان‌شناسی پرداخته شد، عملکرد دوره‌های مدیریتی دولت‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. با این‌حال باستان‌شناسان در این نشست، 8 سال اخیر دولت نهم و دهم را جنگ تحمیلی دوم برای میراث‌فرهنگی کشور ثبت کردند. دولتی که در حوزه میراث‌فرهنگی نه ‌چهره فرهنگی داشت نه در کفه ترازوی آن اخلاق و دانش سنگینی می‌کرد.
 
«جلیل گلشن» کارشناس پیشکسوت و معاون پژوهشی سابق سازمان میراث فرهنگی با تقسیم‌بندی دوره‌های مدیریتی در سازمان میراث‌فرهنگی گفت: «درحال‌حاضر در مرحله‌ای قرار گرفته‌ایم که سازمان میراث‌فرهنگی را می‌توان از ابتدای تاسیس تا سال 82 و از سال 82 تازمان حاضر  تقسیم بندی کرد چراکه این دو دوره با ادغام سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری به‌هیچ‌وجه با دوره پیش از 82 قابل مقایسه نیست».
 
وی افزود: «در دوره اول که قبل از سال 82  است تمام مباحث حول محور میراث‌فرهنگی می‌چرخد به‌طوری که سال 64 زمانی‌که قانون سازمان میراث‌فرهنگی به تصویب مجلس رسید واحدهای پراکنده میراث‌فرهنگی که زیر نظر وزارت‌خانه‌های مختلف بود یک‌جا جمع شدند. و سال 67 زمانی‌که قانون اساسنامه سازمان میراث‌فرهنگی به تصویب مجلس رسید در سطح کشور به‌عنوان یک سازمان و واحد منسجم مشغول به فعالیت شد.»
 
گلشن معتقد است، اتفاقی که در آن‌ سال‏ها رخ داد این بود که قانون و اساسنامه منسجم سازمان میراث‌فرهنگی شکل گرفت و مرکز آموزش عالی در کنار آن تاسیس شد. چنانچه با دوراندیشی که متخصصان این حوزه داشتند قوانین اساسنامه و تشکیلات پایه‌ریزی شده تا سال 82 و طی 15 سال بدون هیچ تغییری ادامه پیدا کرد اما از سال 82 به‌بعد این اساسنامه هر 6 ماه یکبار برای واگذاری به بخش خصوصی تغییر کرد آخرین بار دوره ریاست سید حسن موسوی اساسنامه مجددا نوشته شد.
 
مدیر سابق موزه ملی با اشاره به‌اینکه در این 8 سال سازمان میراث‌فرهنگی به‌جای تعالی یافتن تنها به‌سمت تضعیف شدن رفت تاکید کرد: «افرادی که پیش از دولت نهم و دهم ریاست سازمان را به‌عهده داشتند در زمینه میراث‌فرهنگی تخصص کافی را داشتند دکتر حجت، دکتر زرگر ، شادروان کازرونی و مهندس بهشتی از جمله این افراد بودند. اما به‌محض اینکه گردشگری با میراث‌فرهنگی ادغام شد سازمان میراث‌فرهنگی از وجهه علمی‌اش دور شد.
 
گلشن ادامه می‌دهد از یک سو معاونت پژوهشی تبدیل به پژوهشگاه شد و یکی از ویژگی‌های پژوهشگاه استقرار آن در تهران بود. که  اولین از هم‌گسیختگی را در تشکیلات پدید آورد چراکه هیات علمی و پژوهشگران استان‌ها باید زیر نظر تهران قرار می‌گرفتند. دومین مسئله به ریاست سازمان میراث‌فرهنگی بر می‌گردد. زمانی که این سازمان با گردشگری ادغام شد الزامی نداشت که مدیر سازمان حتمن در زمینه میراث‌فرهنگی متخصص باشد بنابراین هر فردی را می‌شد در این سمت منصوب کرد که البته قابل توجیه هم بود. در واقع از همان زمان که تخصص و ثبات از سازمان رخت برست و پژوهشگاه تشکیل و سازمان از حالت پژوهشی خارج شد پایه‌های میراث‌فرهنگی شروع به لرزیدن کرد.
 
اما حمید خطیب شهیدی باستان‌شناس و مدرس دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: «در سال 49 مرکز باستان‌شناسی ایران، اداره کل حفاظت و موزه ملی تمامی کارهای مربوط به این حوزه را انجام می‌دادند. از سال 72 که شروع همکاری من با میراث‌فرهنگی آغاز شد تشکیلات سازمان میراث‌فرهنگی آهسته و پیوسته و بسیار منسجم حرکت می‌کرد اما از سال 82 به‌بعد با ادغام سازمان میراث‌فرهنگی مشکلات و معضلات این سازمان هم شروع شد.
 
خطیب شهیدی با اعتقاد براینکه ساختار گردشگری و ادغام آن تشکیلات تجاری بود تا به بهانه آوردن توریست دو موضوع کاملا ناهمگن را به‌هم مربوط کنند. درحال‌حاضر گردشگری حرف اول را می‌زند و بخش پژوهشی مدتهاست که دیگر جایگاهی ندارد. چراکه اولی سودآور است و دومی هزینه بر.
 
اما کامیار عبدی مدرس دانشگاه ضمن بیان این مطلب که گردشگری سوار بر میراث‌فرهنگی شده است بیان کرد: «درواقع بخش اعظم مشکلات به فلسفه متفاوت این دو رشته برمی‌گردد. این درحالی است که سیاست‌های سازمان میراث‌فرهنگی با ارگان‌هایی چون وزارت امور خارجه هماهنگی نداشته، با اینکه یکی از اهرم‌های تبلیغاتی اسفندیار مشایی توریست بود اما وقتی گفته‌های مسئولان سازمان میراث‌فرهنگی را رصدمی‌کنیم با تضادهای آشکار مواجه می‌شویم. سال‏ها مبالغ هنگفت بیت‌المال صرف گردشگری شد که تنها ثمره آن هیچ بود.»
 
حکمت‌الله ملاصالحی دیگر باستان‌شناس پیشکسوت است که میراث‌فرهنگی را هولوکاست و هم‌سوزی دیگری در این 8 سال اخیر  می‌داند. او معتقد است، مدیریت کلان در 8 سال گذشته درک درستی از جامعه نداشته چه رسد به باستان‌شناسی. 8 سالی که بر میراث‌فرهنگی ایران گذشت به‌قدری تاثیرات مخرب برجای گذاشت که می‌توان از آن به‌عنوان جنگ تحمیلی دوم نام برد.
 
این مدرس دانشگاه تاکید کرد: «از آنجایی که مدیریت میراث‌فرهنگی در دولت نهم و دهم درک تاریخی کافی نداشت و از میراث ایران سرزمین سوخته‌ای به جا گذاشتند و رفتند. آن‌ها با گذاشتن صورتک دیانت بر چهره‌شان ستون فقرات میراث‌فرهنگی را شکستند. محوطه‌های باستانی ایران از اروند تا ارس از کارون تا هیرمند نابود شدند، موزه‌ها به سرقت رفت و جای فلزیاب گنج یاب مد شد اما هیچ مدیری نه‌تنها استعفا نداد که به روی خودش هم نیاورد.
 
این باستان‌شناس پیشکسوت دانشگاه تهران معتقد است، داده‌ها و مواد فرهنگی که منبع شناخت‌‌اند و حتی از منابع ‌نوشتاری موثق‌تر و جهان‌شمول تراند براحتی از بین رفتند. تپه‌های باستانی که به اندازه یک کتابخانه هزاران جلدی ارزشمند هستند زیر تیغه‌های بلدوزر رفتند. این درحالی است که در قرآن کتاب آسمانی مسلمانان آمده است که شما حق ندارید حتی جسد فرعون را از بین ببرید.
 
در این نشست باستان‌شناسان به بررسی دوره‌های مدیریت میراث‌فرهنگی اکتفا نکردند. آن‌ها بر تخصصی شدن مدیریت میراث‌فرهنگی و مدیران آشنا و دلسوز به این حوزه را ضروری عنوان کردند. باستان‌شناسان مطرح کشور در تلاش‌اند که مدیریت کلان سازمان را فردی عهده‌دار شود که به بدنه میراث‌فرهنگی‌ آگاه و از درک و شعور سیاسی برخوردار باشد.

به اشتراک بگذارید