مرمت مسجد جامع اصفهان 50 سال زمان نیاز دارد

مدیركل پیشین میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان گفت: ‌اگر از امروز پروژه‌ی مرمت كامل مسجدجامع اصفهان را آغاز كنیم، به‌دلیل وسعت این بنای تاریخی، به 50 سال زمان برای تكمیل آن نیاز داریم.

به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اسفندیار حیدری‌پور در نشست «مفاخر جهانی معماری ایران» كه در موزه‌ی امام علی (ع) برگزار شد، با اشاره به كاربری‌های مختلفی كه این بنا در دوره‌های تاریخی گذشته داشته است، ادامه داد: در این دوران، تصرف‌های مختلفی در نقاطی از مسجد صورت گرفته است كه باید آزادسازی شوند.
 

وی با اشاره به این‌كه كار خود را در اداره كل میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان از تابستان 88 آغاز كرد و تا آذرماه سال گذشته در این سمت بود، بیان كرد: وقتی كار خود را در این اداره آغاز كردم، اتفاق‌های مختلفی در حوزه‌ی میراث فرهنگی رخ داده بود. در آن زمان، بحث كوتاه شدن برج جهان‌نما و حذف میدان نقش جهان از فهرست میراث جهانی و عبور مترو از محدوده‌ی چهارباغ عباسی و سی‌وسه پل، مسائل و مشكلات ایجادشده برای پل خواجو، تهیه و تكمیل پرونده‌ی باغ‌های ایرانی و دو باغی كه در اصفهان هستند و در نهایت، بازدید كارشناسان یونسكو از میدان نقش جهان و محور چهارباغ مطرح بود كه هر كدام مشكلات خاص خود را داشتند.
 

او مورد تهدید بودن میدان نقش جهان برای حذف از فهرست میراث جهانی و عبور مترو از محور چهارباغ عباسی و سی‌وسه پل را از جمله‌ی مهم‌ترین مشكلات در دو سال كار خود در این اداره دانست، تأكید كرد: هنوز تهدید خروج میدان نقش جهان از فهرست میراث جهانی به‌دلیل عبور مترو از این محدوده، بسیار قوی است.
 

حیدری‌پور با اشاره به پیگیری‌هایی كه در آن زمان برای ثبت جهانی دو باغ ایرانی چهل‌ستون و فین كاشان انجام شد، اظهار كرد: هنوز معتقدم باغ هشت‌بهشت اصفهان نیز می‌توانست در فهرست میراث جهانی یونسكو ثبت شود و همچنان می‌تواند. در آن زمان، پرونده‌ی باغ هشت‌بهشت به 9 پرونده‌ی آماده‌شده برای ارائه به یونسكو نرسید.
 

وی با اشاره به بحث‌هایی كه در زمان فرستادن پرونده‌ی مسجدجامع عتیق اصفهان به یونسكو وجود داشت، گفت: از زمانی كه بحث تهیه‌ی این پرونده برای ارسال به یونسكو آغاز شد، دوماه فرصت داشتیم. در آن زمان با توجه به حفاری‌ها و اقداماتی كه شهرداری اصفهان در محدوده‌ی میدان عتیق انجام داده بود، مشكلات زیادی وجود داشت. با همكاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری كشور در مدت دوماه گروهی حدود 150 نفره، كار خود را در مسجدجامع اصفهان آغاز كرد. 50 نفر از این گروه در حوزه‌ی نرم‌افزاری، تهیه‌ی پرونده و نقشه كار می‌كردند و 100 نفر دیگر در بحث مرمت مسجد اقدامات لازم را انجام می‌دادند. این تعداد در ماه اول فقط موفق شدند مسجد را تمیز كنند و در نهایت، با پایان یافتن كار مرمت، تكمیل پرونده انجام شد.
 

مدیركل پیشین اداره‌ی میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان با اشاره به مشكلاتی كه مسجدجامع اصفهان در زمان بازرسی كارشناس یونسكو داشت، ادامه داد: ناظر آلمانی كه وظیفه‌ی بررسی این مسجد را برعهده داشت، بسیار سختگیر و قانونمند بود. در آن زمان، میدان عتیق مشكلات زیادی ایجاد كرده بود. بحث محور این میدان، حفاری‌های آن و چند متولی بودن مسجد، مجموعه مشكلاتی را ایجاد كرده بودند كه برطرف كردن آن‌ها بسیار سخت بود. سرانجام با كمك‌های زیادی كه به ما شد، پرونده جمع‌بندی و به یونسكو فرستاده شد. وقتی كارشناس یونسكو به اصفهان آمد شرایط به‌صورت نیم‌بند برای بازدید آماده شد.
 

حیدری‌پور بیان كرد: زمانی كه درباره‌ی مسجدجامع اصفهان صحبت می‌كنیم، درباره‌ی یك اثر ملی و جهانی حرف می‌زنیم، بنایی كه استانداردها و شرایط خاص خود را دارد. مسجدجامع اصفهان یكی از نقاطی بود كه حدود 20 سال پیش توسط دو گروه از باستان‌شناسان ایرانی و ایتالیایی كاوش شد، پس نمی‌توان گفت این مسجد حتا در مدت كوتاهی هم در انزوا بوده است. از همان ابتدا تا سال 1389 كه كار این دو هیأت باستان‌شناسی روی مسجدجامع اصفهان به پایان رسید، مهم‌ترین هدف ما معرفی این بنای تاریخی و منحصربه‌فرد در سطح بین‌المللی بود.
 

او با اشاره به مشكلات دیگری كه در زمان ثبت مسجدجامع عتیق اصفهان در فهرست میراث جهانی وجود داشت، گفت: ورودی هر كدام از شبستان‌های مسجد، در آن زمان با قفل توسط گروهی بسته شده بود. در آغاز كار مرمت، همه‌ی قفل‌ها باز شدند و خوشبختانه دیگر این مشكل پیش نیامد. همان زمان مسجدجامع اصفهان 11 ورودی داشت كه در كنار هر كدام از این درها، دوره‌گرد یا دست‌فروشی فروشندگی می‌كرد. همچنین گذرهای اطراف مسجدجامع نیز نابسامان بودند. همه‌ی این مشكلات، در حد توان در مدت دوماه برطرف شدند.
 

مدیركل پیشین اداره‌ی میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان ‌یكی دیگر از مشكلات مسجدجامع را وضعیت نامناسب تأسیسات، سیستم تهویه، سیم‌كشی برق‌ها و نصب حدود 40 كولری در آن دانست كه در وضعیت بسیار نابسامانی در فضای مسجد قرار داشتند و برخی از این مشكلات اكنون در حال سامان‌دهی هستند.
 

وی درباره‌ی مشكلاتی كه در زمان ثبت جهانی دو باغ ایرانی، چهل‌ستون و فین كاشان در اصفهان وجود داشت، گفت: در آن زمان، باغ چهل‌ستون با مشكلاتی مانند تملك روبه‌رو بود كه تا جایی كه امكان داشت آن را برطرف كردیم؛ ولی باغ فین كاشان با مشكل فرسوده شدن بنای حمام فین به‌دلیل رفت و‌ آمد زیاد بازدیدكنندگان روبه‌رو بود. از سوی دیگر، مشكلاتی نیز در بحث فضای سبز در باغ وجود داشت. اكنون آن شرایط روبه‌رو به بهبود است. با این وجود، در تعطیل نوروز و پیك سفر، محدودیت‌هایی برای بازدید از حمام فین و باغ چهل‌ستون ایجاد می‌كنیم.
 

حیدری‌پور درباره‌ی تخریب‌های انجام‌شده در محدوده‌ی مسجد‌جامع اصفهان،‌ اظهار كرد: بناهای موجود در گذر هارونیه پشت مسجدجامع اصفهان همگی خانه‌های ارزشمند و باقی‌مانده از دوره‌های مختلف تاریخی از جمله صفوی یا حتا پیش از آن بودند؛ ولی اكنون باید ببینیم این بناها چقدر ارزش داشتند كه تخریب شدند.
 

وی ادامه داد: وقتی كارشناسان یونسكو برای بررسی محدوده‌ی مسجدجامع عتیق و میدان عتیق به اصفهان آمدند، از مسجدجامع تا مسجد حضرت علی (ع) را كه در عرصه‌ی گذر هارونیه است، با پای پیاده دیدن كردند. اكنون معتقدم در عرصه‌ی بناهای تاریخی در محدوده‌ی مسجدجامع اصفهان حساسیت بیشتری وجود دارد. در گذر هارونیه نیز تا جایی كه در خاطرم است، حمام تاریخی‌ای كه تخریب شد ارزش زیادی داشت. در آن زمان، آثار شاخص را تعریف كردیم.
 

او با اشاره به بحث‌هایی كه در زمان فرستادن پرونده‌ی مسجدجامع عتیق اصفهان به یونسكو وجود داشت، گفت: از زمانی كه بحث تهیه‌ی این پرونده برای فرستادن به یونسكو مطرح شد، دو ماه فرصت داشتیم. در آن مدت، با توجه به حفاری‌ها و اقداماتی كه شهرداری اصفهان در محدوده‌ی میدان عتیق انجام می‌داد، مشكلات زیادی پیش‌رو بودند. با همكاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری كشور در مدت دوماه گروهی حدود 150 نفره كار خود را در مسجدجامع اصفهان آغاز كرد. 50 نفر از این گروه در حوزه‌ی نرم‌افزاری، تهیه‌ی پرونده و نقشه كار می‌كردند و 100 نفر دیگر در بحث مرمت مسجد اقداماتی را انجام می‌دادند. این تعداد در طول یك ماه فقط موفق شدند مسجد را تمیز كنند و در نهایت، كار جمع‌بندی انجام و پرونده تكمیل شد تا زمانی كه كارشناسان یونسكو برای بازدید از مسجد به اصفهان آمدند.
 

وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش، خواندن نماز در طول شبانه‌روز را یكی از نكات جالبی دانست كه كارشناسان یونسكو در بازدید خود از مسجدجامع بر آن تأكید كردند.
 

حیدری‌پور كه اكنون مدیرعامل منطقه‌ی آزاد قشم است، با اشاره به مراحل آماده‌سازی و تكمیل پرونده‌ی جنگل‌های حرا توسط كارشناسان جزیره‌ی قشم، اظهار كرد: امیدواریم سال آینده در حوزه‌ی میراث طبیعی، پرونده‌ی جنگل‌های حرا و در حوزه‌ی میراث فرهنگی، پرونده‌ی محور فرهنگی ـ تاریخی اصفهان را كه حدود 40 درصد آن تا كنون تكمیل شده است، در فهرست میراث جهانی یونسكو به ثبت برسانیم.
 

به گزارش ایسنا، دبیر انجمن مفاخر معماری ایران نیز در سخنانی كوتاه بیان كرد: متأسفانه اكنون بیشتر آثار جهانی ایران مانند پاسارگارد به حالت متروكه درآمده‌اند؛ اما خوشبختانه مسجدجامع و میدان نقش جهان اصفهان این یك ویژگی را ندارند.
 

علیرضا قهاری همچنین با اشاره به صحبت یكی از مقامات مسؤول در استان اصفهان در زمان آغاز مطرح شدن بحث كوتاه شدن برج جهان‌نما كه گفته بود، مگر میراث جهانی چه گلی به سر ما زده است و چقدر ارزش دارد كه باید برج جهان‌نما را به‌خاطر آن تخریب كنیم، از حیدری‌پور خواست درباره‌ی فواید ثبت یك اثر در فهرست میراث جهانی توضیح دهد.
 

مدیركل پیشین میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان در این‌باره گفت: بودجه‌ای كه برای یك اثر ملی اختصاص می‌یابد، با بودجه‌ای كه برای اثری جهانی هزینه می‌شود، متفاوت است. با توجه به كم بودن تعداد آثار جهانی ایران، این آثار از سهم نسبتا بهتری در بحث اعتبار برخوردارند، چون علاوه بر اختصاص اعتباری مناسب، پایگاه میراث فرهنگی نیز برای آن‌ها ایجاد می‌شود تا برای حفظ و نگهداری این بناها جهانی همه‌ی تلاش‌ها انجام شود.
 

او ادامه داد: گاهی در حوزه‌ی میراث فرهنگی دست‌اندازهایی وجود دارد كه بحث جهانی شدن یك اثر، آن را از این اتفاق درو می‌كند. همچنین در حوزه‌ی جذب گردشگر، اثری كه در فهرست میراث جهانی ثبت شده باشد، تعداد بازدیدكننده‌ی بیشتری دارد و اثر جهانی به همه‌ی زبان‌های زنده‌ی دنیا معرفی می‌شود.
 

وی اظهار كرد: گاهی انتظار كمك مالی از برخی نهادهای بین‌المللی برای مرمت یا توجه بیشتر به این‌گونه آثار داریم كه این اتفاق فقط در سطح حمایت‌های معنوی رخ می‌دهد.
 

او همچنین درباره‌ی قرار گرفتن یك اثر جهانی در فهرست میراث جهانی در خطر، یادآوری كرد: ‌این اتفاق مانند یك برند می‌ماند، وقتی می‌گوییم یك اثر جهانی در خطر است، اتفاق چندان خاصی برای آن اثر نمی‌افتد فقط یك نقطه‌ی منفی در پرونده‌ی آن ایجاد می‌شود.

به اشتراک بگذارید