شبستان‌های ساده مساجد دیار هگمتانه

مساجد مهم‌ترین بناهای معماری ایران پس از اسلام هستند که شاخص‌ترین و پیشرفته‌ترین بناهای هر دوره‌ی معماری ایران پس از ورود اسلام را می‌توان در مساجد یافت

اهمیت مسجد در ایران نشانه‌ای از پذیرش و اقبال مردم ایران نسبت به دین اسلام است چون در دورافتاده‌ترین نقاط ایران نیز مساجد مهم‌ترین بناهای بافت اطراف خود بوده‌اند که با هزینه مردم بنا می‌شدند.
 
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه‌ی همدان، در دوران صدر اسلام مسجد محیطی بی‌آلایش و نوع معماری آن ساده و نزدیک به روح سادگی اسلام بود اما به‌تدریج این سادگی جای خود را به تجمل داد و نوع معماری نیز تغییر کرد.
 
«بهرام توتونچی»، معاون اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان به ایسنا گفت: شکل‌گیری مساجد از قرون سوم و چهارم و پس از ورود اسلام بر پایه‌ی تمرکز در بخشی از محلات و بر پایه‌ی خدمات‌دهی به مردم در شکل‌گیری بافت شهری به عنوان یکی از اساسی‌ترین و کلیدی‌ترین مساله بافت شهری به آن توجه شد.
 
وی افزود: پیش از این مسجد و حمام به عنوان قطب‌های اولیه در تشکیل مراکز محلات در کنار هم ساخته شدند و علت این قرابت در نظر گرفتن تطهیر روحانی و تطهیر جسمانی بوده است.
 
معاون اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان ادامه داد: در شهر همدان نیز همانند برخی شهرها تعداد مراکز تمرکز محلاتی به صورت انگشت شمار باقی مانده است چون به عللی چون تعریض خیابان‌ها و ساخت ساختمان‌های جدید بخشی از بافت سنتی و اصلی شهر دستخوش تغییراتی شده است.
 
توتونچی اظهار کرد: نمونه‌ای از تغییرات زندگی امروزی بر مراکز محلات، محله‌ی امامزاده یحیی است با وجودی که مسجد امامزاده یحیی(ع) در بخش پشت این بقعه هم‌چنان پابرجاست اما مساحت بسیاری از این بقعه به علت تعریض بلوار مدنی از میان رفته است و یا مسجد حاج احمد در خیابان شریعتی نیز به دگرگونی دچار شده است.
 
وی تصریح کرد: مساجد شهر همدان به نوبه‌ی خود یکی از الگوهای منحصر به فرد در کشور است که بدون وجود گلدسته، منبر و حیاط‌های بزرگ و فقط با وجود شبستان‌های زیبا و بدون تشریفات محلی برای اقامه‌ی نماز و جمع شدن مردم در کنار هم ایجاد شده است که این مساجد از دو ستونی تا هشت ستونی جلوه‌هایی از وحدت، همبستگی، ذوق و هنر مردم هگمتانه را به رخ می‌کشیدند.
 
مساجد مهم‌ترین مکان برای صله‌ی رحم بودند

معاون اداره‌کل میراث فرهنگی استان همدان اظهار کرد: مساجد از قدیم‌الایام علاوه بر جنبه‌ی فرهنگی، دینی واسلامی و اقامه‌ی نماز مکانی برای دلجویی مردم از حال و روز یکدیگر و به‌نوعی صله رحم بوده است، برخلاف امروز که با رواج فرهنگ آپارتمان‌نشینی همسایه‌ها کمتر از حال و روز یکدیگر با خبر می‌شوند مساجد فاصله‌ی میان انسان‌ها را کم می‌کرده است.
 
وی اظهار امیدواری کرد بتوانیم مساجد را که مراکز معنوی، فرهنگی شناخته شده‌ای در سطح کشور هستند در به پیکره‌ی بافت جدید وارد کنیم و از توانایی‌ها و ظرفیت‌های ذاتی این مکان مذهبی برای شکل‌گیری محلات جدید نهایت استفاده را ببریم.
 
معماری بیشتر مساجد استان متعلق به دوره‌ی زندیه و صفویه است

وی افزود: قدمت بیشترین مساجد در شهر به دوره‌ی زندیه و صفویه باز می‌گردد که شرایطی چون اقلیم استان که دارای آب و هوایی سرد است هم‌چنین حملات بسیاری از دشمنان از جمله افاغنه و مغول سبب تغییر ساختار معماری آنها شده است.
 
توتونچی با اشاره به برخی مساجد مطرح همدان گفت: مسجد حاج کربلایی علی معروف به کلبعلی در جبهه غربی میدان امامزاده عبدالله(ع) یکی از قدیمی‌ترین مساجد همدان است که در کنار آن نیز حمام وجود داشته است که قدمت آن به دوره‌ی قاجاریه و پیش از قاجار باز می‌گردد.
 
وی افزود: مسجد میرزاتقی از دیگر قدیمی‌ترین آثار استان است که در مجاورت خیابان تختی وجود دارد این مسجد سنگ محرابی یک تکه دارد که قدمت آن به دوره‌ی سلجوقه می‌رسد، هم‌چنین مسجد نظر بیگ که از بزرگترین مساجد شهر است، در مدخل محله‌ی قدیمی جولان قرار دارد که توسط نظر بیگ از متملکان به نام زمان خویش ساخته شد و پس از فوت وی و بنا بر وصیتش در یکی از شبستان‌های مسجد به خاک سپرده می‌شود.
 
معاون اداره‌کل میراث فرهنگی استان همدان خاطرنشان کرد: در دوره‌ی کوروش بخشی از افراد قوم بنی‌اسراییل که در بابل قتل عام و آزاد شدند و برخی به همراه پیامبران خود به ایران آمدند و در شهرهای ایران سکنی گزیدند و برای نمونه برخی نیز در استان ما ساکن شدند که مسجد پیغمبر به عنوان یکی از آرامگاه‌های پیامبر یهودی با نام(یوش بن نوح) آرامگاه یکی از این پیامبران است.
 
وی ادامه داد: سه مرکز مهم محلات که در گذشته در شهر همدان بوده است و هم‌اکنون پابرجاست محله‌ی «حاجی»، محله‌ی «کبابیان» و محله‌ی «قلعه» است که به غیر از محله‌ی «کبابیان» مساجد در کنار حمام‌ها هم‌چنان باقی مانده است و با تغییر کاربری به موزه تبدیل شده‌اند.
 
توتونچی یادآور شد: در برخی محلات مانند محله‌ی «آقاجانی بیگ» علاوه بر مسجد و حمام سقاخانه‌هایی نیز برای شرب رهگذران وجود داشته است.
 
«مرتضی نظری افلاک»، مسوول روابط عمومی اداره‌ی اواقاف و امور خیریه استان همدان به ایسنا گفت: در استان همدان بیش از 2000 مسجد و حسینیه وجود دارد که از این تعداد 1861 مسجد و 139 حسینیه از جانب مردم وقف این مکان مذهبی شده است.
 
در شهر همدان 550 مسجد و حسینیه وجود دارد
 
وی افزود: در شهر همدان نیز 550 مسجد و حسینیه شهری و روستایی وجود دارد که تنها 485 مورد از آن مسجد و بقیه حسینیه هستند.
 
نظری افلاک ادامه داد: مساجدی که رقبه دارند برای خود درآمدزایی می‌کنند و آنهایی که این امکان را ندارند توسط هدایای مردمی و کمک‌های هیئت امنا اداره می‌شوند.
 
وی اظهار کرد: سال پیش 81 میلیون تومان برای مساجد و 200 میلیون تومان برای حسینیه‌ها اعتبار داده شد اما امسال اعتباری اختصاص داده نشده است.
 
«هادی فیض‌منش»، معاون فرهنگی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی همدان نیز درباره‌ی فعالیت‌های فرهنگی مساجد به ایسنا گفت: 449 کانون فرهنگی، هنری در مساجد استان وجود دارد که فعالیت‌هایی قرآنی، پژوهشی، فرهنگی، هنری و کتابخانه‌ایی ارائه می‌کنند.
 
وی یادآور شد: هم‌اکنون 61 هزار و 757 نفر در کانون‌های فرهنگی هنری مساجد استان عضو هستند که این تعداد از افراد علاوه بر اقامه نماز در مساجد از کلاس‌ها و دوره‌هایی که کانون‌ها برگزار می‌شود استفاده می‌کنند.

• قبلی
• بعدی

به اشتراک بگذارید