جامعه‌ی محلی؛ حافظان اصلی محوطه‌های باستانی دریای پارس

مدیر اداره‌ی میراث فرهنگی و گردشگری قشم معتقد است: شناخت ارزش‌های عاطفی در محوطه‌های تاریخی اطراف دریای پارس، در اولویت‌بندی سامان‌دهی آن‌ها می‌تواند بسیار سودمند باشد.

دشتی‌زاده در گفت‌و‌گو با خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، درباره‌ی وجود ارتباط عاطفی میان مردم و آثار تاریخی و تأثیر آن بر حفاظت و سامان‌دهی آثار، بیان كرد: تنوع آثار تاریخی مانند قلعه‌ها، سازه‌های آبی یا کاروانسراها و داشتن ارتباط عاطفی بومیان با این‌گونه یادمان‌های تاریخی، از مهم‌ترین جنبه‌های میراث فرهنگی دریای پارس محسوب می‌شود.
 

او گفت: به‌دلیل کم آب بودن مناطق مختلف اطراف دریای پارس، سازه‌های آبی از مهم‌ترین یادمان‌های تاریخی‌اند که از آن جمله به چاه‌های تاریخی لافت در جزیره‌ی قشم، قنات‌های جزیره‌ی خارگ، سد و آسیاب‌های دشت «جم و ریز» و «بستک» در استان‌های بوشهر و هرمزگان می‌توان اشاره کرد كه برخی از این‌ها مانند چاه‌ها، از جنبه‌ی ارزش‌های فرهنگ بومی بسیار شاخص هستند.
 

وی در این‌باره توضیح داد: تعداد چاه‌ها به تعداد روزهای سال بود و زن‌ها به‌عنوان میراب انتخاب می‌شدند. مدیریت بومی به نحوی بود که هر روز فقط از یک چاه استفاده می‌شد و هر چاه نیز نام خاصی داشت. علاوه بر این، بومیان بخشی از مراسم عروسی را در کنار چاه‌ها برگزار می‌کردند.
 

دشتی‌زاده ادامه داد: پل‌های تاریخی زیادی در کرانه‌ی شمالی خلیج فارس وجود دارد و در حال حاضر عشایر کوچ‌رو مانند قشقایی‌ها از آن‌ها در ایل‌راه‌شان استفاده می‌کنند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به پل «مشیرالمک» در استان بوشهر اشاره کرد.
 

به گفته‌ی او، آسیاب‌های آبی از جمله‌ی سازه‌های آبی هستند که ساخت و مدیریت سنتی آن‌ها توسط بومیان انجام می‌شود و نمونه‌ی شاخص آن را در دشت میان‌کوهی «جم و ریز» می‌توان دید.
 

وی اظهار كرد: در کنار این آثار، بسیاری از سازه‌های تاریخی به‌دلیل قرار داشتن در بافت مسکونی، جزیی از محله و ده محسوب می‌شوند و در برخی مواقع، به محل بازی کودکان تبدیل شده‌اند که قلعه‌ی تاریخی قشم (قلعه‌ی پرتغالی‌ها) یكی از آن‌هاست. همچنین بادگیرها از مهم‌ترین عناصر معماری بومی در کرانه‌ی شمالی و جزایر دریای پارس محسوب می‌شوند. اتاق بادگیرها به‌عنوان استراحتگاه ساکنان یا به‌عنوان مهمان‌نشین مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از گفت‌و‌گوها و تصمیم‌های مهم در رویدادهای اجتماعی در این محل انجام می‌شد. تنوع این بادگیرها را در بنادر کنگ، لنگه و بسیاری از روستاهای جزیره‌ی قشم می‌توان دید.
 

دشتی‌زاده در ادامه‌ی سخنانش با اشاره به اهمیت شناخت ارزش‌های عاطفی در محوطه‌های تاریخی، گفت: شناخت این ارزش‌ها، گامی مهم در تغییر کاربری محوطه‌های تاریخی است تا کم‌ترین آسیب به کاربری اصلی سازه وارد شود. شناخت ارتباط عاطفی بومیان با یادمان‌های تاریخی واقع در دریای پارس، نکته‌ی بسیار مهمی در پاسداشت میراث فرهنگی است و قبل از تصمیم‌گیری، در سامان‌دهی باید به این امر توجه شود.
 

او اضافه كرد: عملیات غیراصولی در هر مرحله‌ی سامان‌دهی بناهای تاریخی دریای پارس باعث خدشه‌دار شدن عاطفی جامعه‌ی ساکن می‌شود و این مسأله، بی‌اعتمادی را درپی خواهد داشت. در کنار آن، تلاطم حس پیوستگی با آثار تاریخی فروکش می‌کند. اهمیت این موضوع زمانی روشن‌تر خواهد شد که بپذیریم جامعه‌ی محلی، حافظان اصلی محوطه‌های باستانی دریای پارس هستند.

به اشتراک بگذارید