تأملی در سیمای ورودی ایستگاه‌های متروی تهران

در ابتدای بحث باید اشاره داشت، آنچه در نگاه اول به ورودی‌های مختلف نمایان و قابل تأمل است، آنست که در طراحی و ساخت ورودی مختلف از فرم‌ها، سبک‌ها و مصالح متنوعی استفاده شده و ظاهرا در این موارد وحدت رویه و سیاستگزاری مشخصی وجود نداشته است. البته طبیعی است که اشکال یکسان و یکدست چندان مورد قبول نیست، اما تنوع آن نیز باید دارای ضابطه و معیاری باشد که در موارد مذکور این‌گونه نیست. ذیلا تصاویر برخی ایستگاه‌ها دیده می‌شود که تنوع سبک و فرم در آنها مشهود است:

تصویر1: ورودی ایستگاه تجریش (http://metro.tehran.ir)

تصویر2: ورودی ایستگاه سرسبز (http://metro.tehran.ir)

تصویر3: ورودی ایستگاه حسن‌آباد (http://fa.wikipedia.org)‌

تصویر4:ورودی ایستگاه شوش (http://fa.wikipedia.org)

نکته قابل توجه دیگر، ابعاد و تناسبات این ورودی‌ها در نقاط مختلف شهر است. آنچه در قالب موارد دیده می‌شود، آنست که ورودی‌ها دارای ابعاد و اندازه‌های بزرگی هستند که چندان منطقی و صحیح به نظر نمی‌رسد. سوال مهم این است که آیا از این ورودی‌ها صرفا برای تردد افراد عادی و پیاده‌ها استفاده می‌شود و یا استفاده دیگری مثلا ورود و خروج ماشین‌الات و تجهیزات خاص نیز دارد؟ در غیر این‌صورت به رخ کشیدن این ورودی‌ها با این ابعاد و تناسبات چه دلیلی داشته است؟

اما مطلب مهم بعدی آن است که این ایستگاه‌ها غالبا با بافت و منظر و حتی ترافیک پیرامون تطابق چندانی ندارند که در این مورد نمونه‌های بسیاری قابل ذکر است. به عنوان نمونه قرارگیری ورودی میانه میدان در ایستگاه هفت تیر به گونه‌ای است که افراد برای تردد و استفاده از ایستگاه، به ناچار باید از حصار خیابان‌های اطراف میدان عبور کنند که در نوع خود خطرناک و معارض با اصول تردد سواره و پیاده در معابر شهری است. نمونه دیگر، ایستگاه‌های موجود در بافت قدیمی و باارزش شهر تهران است که چندان منطبق و سازگار با هویت تاریخی و فرهنگی پیرامون خویش نیست و اصولا تفاوت چندانی با ایستگاه‌های دیگر ندارد. مثال دیگر در این راستا، ایستگاه ولیعصر(عج) است که در آن نکات بسیاری قابل ذکر است. 

تصویر 5و6: سایت میدان هفت‌تیر و ورودی میانه میدان(https://maps.google.com و http://metro.tehran.ir)

ابعاد و تناسبات طرح ورودی در ایستگاه ولیعصر(عج)، مخل منظر عمومی بنای فرهنگی این محدوده یعنی تئاتر شهر است که البته کمی توجه و حساسیت بیشتر می‌توانست لااقل این ایستگاه را در شمایلی انسانی‌تر و کوچک‌تر به نمایش بگذارد. هر چند جانمایی ورودی نیز می‌توانست به گونه‌ای باشد که ورودی مورد نظر در مجاورت بنای تئاتر شهر نباشد و در مکانی دیگر همچون گوشه شمال شرقی پارک تعبیه شود که در این‌صورت صرفا زحمت اندکی پیاده‌روی برای مسافران بوجود می‌آمد که در این گونه موارد امری معمول و ضروری است. هر چند این گونه مسیرهای طولانی نیز راه‌حل‌های دیگری در جهت بهینه‌سازی کاربری خواهد داشت که طراحی آن به عنوان گذر هنری و فرهنگی از جمله این راهکارهای مناسب و سازگار با بنای فرهنگی است.

تصویر7: ورودی ایستگاه ولیعصر(عج) (http://www.forum.98ia.com)

تصویر8: سایت تئاتر شهر و محوطه اطراف آن (https://maps.google.com)

اما نکته آخر و مهم آن است که به نظر می‌رسد تفکر حاکم بر طراحی ورودی ایستگاه‌های مترو در تهران، تفکر دروازه‌سازی است و با ایده‌ها و تجارب جهانی فاصله بسیاری دارد. در این راستا نگاهی به برخی ورودی‌های موفق، بیانگر آنست که این ورودی‌ها:

• لزوما دارای  سرپناه و حفاظ عظیم‌الجثه در سطح پیاده‌روها نیستند، به گونه‌ای که در برخی موارد حتی سرپناهی نیز تعبیه نشده و صرفا پله‌های ورودی ایستگاه دیده می‌شود و یا در نمونه‌های دیگر ورودی ایستگاه هویت مستقلی نداشته، با ابنیه و عناصر ساختمانی اطراف، مثلا پله‌ها تلفیق شده است؛

تصویر9: ورودی ایستگاه پاتکو- فیلادلفیا (http://www.oldtrails.com)

تصویر 10: پاریس- ورودی ایستگاه لامارک (http://fa.wikipedia.org)

• دارای پیوند عمیقی با اطراف هستند و نهایتا باعث اغتشاش و آلودگی بصری سیما و منظر شهری بافت پیرامون خود نیستند. در نمونه زیر که طرح آن مشابه ورودی ایستگاه ولیعصر(عج) است، تفاوت ابعاد و نوع مصالح قابل تأمل و جالب است.

تصاویر 11تا 13: ایستگاه آباندن (فراستریتو): در این تصاویر، ورودی شیشه‌ای یکی از ایستگاه‌های زیرزمینی مترو دیده می‌شود که طراحی آن توسط نورمن فاستر صورت گرفته و به همین جهت "فراستریتو" نام گرفته است. لازم به ذکر است که بیشتر ایستگاه های جدید در شهر بیلبائو توسط نورمن فاستر و در سال 1995 طراحی شده است. در این ایستگاه، حفاظ شیشه‌ای منحنی به عنوان نماد جدید شناخته می‌شود. طراحی به گونه‌ای است که رویت عبور و مرور افراد و ورود نور روز را ممکن می‌سازد (http://www.bluffton.edu).

منابع:

1. 1.http://metro.tehran.ir

به اشتراک بگذارید

نوشتن دیدگاه

نام (اجباری)

آدرس پست الکترونیکی (اجباری است اما نمایش داده نمی‌شود)

مرا برای دیدگاه‌های بعدی به یاد بسپار

تصویر امنیتی جدید

ارسال

لغو

دیدگاه‌ها  

0 # محمد حسن سرائی 1391-06-06 18:19

دوستان سلام
مطلب جالبی بود وقتی در هرچیزی تفکر کنیم می توانیم به معایب و محاسن آن پی ببریم اما چند نکته
اینکه شما می گوئید مکان ورودی ایستگاه تغییر کند در حرف آسان است اما در عمل واقعا اقدامی پیچیده و دشوار است
اینکه شما می گوئید ایتسگاه ولیعصر در هماهنگی با محیط فرهنگی شکل نگرفته را کاملا قبول دارم ابعاد ورودی مناسب نیست اما طراحی فرم ورودی بنظر من احترام ویژه ای به بنای تئاتر شهر گذاشته است(دایره) اما با این حال جنبه تاریخ گرائی در این المان ورودی دیده نمی شود
درست است که مترو وسیله ای امروزی و رو به پیشرفت است و ما باید بسیار پیشرفته و حرفه ای و به قولی با سبک و سیاق مدرنیسم ها طراحی کنیم اما به یاد داشته باشیم که هویت معماری کشورمان را نباید فراموش کنیم
بنده فکر می کنم طراحی اغراق آمیز ایستگاه های ورودی مترو به دلیل در چشم قرار دادن این ایستگاه ها برای مخاطبان و مردم است
از ایستگاه های خارج از کشور هم خیلی خوشم اومد اما ایستگاهی که سرپوشیده نباشه بنظرم در هنگام بارندگی موجب ایجاد خسارت به ساختمان مترو می شود

پاسخ دادن | پاسخ به نقل قول | نقل قول کردن

0 # ایراندوست 1391-07-26 17:41

با سلام و ادب استفاده کردیم البته حفاظ و سرپناه در ابتدای ورودی ها از ابتدایی ترین اصول پدافند غیر عامل در معماری است که در متروی روسیه آمریکا و کانادا به وضوح دیده می شود چرا که متروها کاربری هایی چندعملکردی هستند و در زمان بحران و تهدید به صورت پناهگاه و یا اسکان موقت و ...در می آیند البته سرپناه هم اصول و الزاماتی دارد که در مبحث 21 نظام مهندسی به آن اشاره شده است(ویرایش ششم و در دست چاپ و ابلاغ)

پاسخ دادن | پاسخ به نقل قول | نقل قول کردن

0 # سحر 1391-07-26 18:28

جالب بود استفاده کردم

پاسخ دادن | پاسخ به نقل قول | نقل قول کردن

بازآوری فهرست دیدگاه‌ها

JComments