انکار مصالح ،غلبه فرم

انکار مصالح ،غلبه فرم (قسمت اول) در نگاه نخستین آنچه معماری را بیان می کند شکلی است که توسط مصالحی خاص پدید آمده است در سنت معماری ایرانی همواره تسلط شکل بر جنس مصالح به گونه ای است در برابر آن چاره جز انکار مصالح باقی نمی ماند

در نگاه نخستین آنچه معماری را بیان می کند شکلی است که توسط مصالحی خاص پدید آمده است در سنت معماری ایرانی همواره تسلط شکل بر جنس مصالح به گونه ای است در برابر آن چاره جز انکار مصالح باقی نمی ماند هنگامی که وارد مسجد شیخ لطف الله می شویم آنچه بیش و پیش از هر چیز به نظر می رسد شکل و نقش است و اصلا اینکه این شکل ها و نقش ها از چه ساخته شده اند گاهی فراموش می شود البته شاید در این میان جداره های شهری از این قاعده جدا باشند جداره هایی که اغلب به صورت یکنواخت گاه از آجر و گاه از کاهگل پوشیده شده اند و پیراهنی هماهنگ را بر تن شهر پوشانیده اند.

در نقطه رو به رو و به شکل مشخص بعد از تحولات تکنولوژیکی دوران انقلاب صنعتی در اروپا ،نقش مصالح در شکل دهی به ماهیت ساختمان به شکل بسیار گسترده ای تغییر کرد و در حقیقت نقش اصلی را در شکل بخشی به ساختمان مصالح بر عهده گرفت.بی تردید بدون حضور بتن به عنوان مصالح ساختمانی لوکوربوزیه از خلق بسیاری ازشاهکارهای خویش باز می ماند.

اما جدا از نقش جدی مصالح در دیگر سازی سازه و تکنیک ساخت و ساز تاثیر مصالح در شکل بخشی به پوسته بنا ها نیز انکار ناپذیر است ، علی رغم حضور محدود مصالح در معماری ایرانی که عمدتا در عناصری نظیر خاک ، گچ، آجرو سنگ خلاصه می شود شکل ها و نقش ها و گاهی نیز رنگها بسیار گسترده و متنوع است وازدحام نقش و رنگ و شکل چنان گسترده و گوناگون است که در اغلب مواقع به سمت انکار مصالح پیش می رود ، به عنوان نمونه خانه عامریها درکاشان دارای پنج حیاط است که پوشش نمای تمام حیاط ها گل و گچ است اما به راستی تنوع نقش و شکل و رنگ به گونه ای است که اصلا نمی توان در نظر نخست و با اطمینان گفت که تمام این بنا ها با جنس خاصی از مصالح پوشیده شده اند .

حالا تصور کنیم صورت مسأله جدیدی پیش رو داریم که به گونه ای متفاوت در حال رونمایی است ، شکلی از حضور جدید مصالح نوین درمیان شکل های قدیمی و چگونگی این رونمایی . در سده اخیر و به موازات حضور مصالح و تکنولوژی جدید ساختمان در صورت شهر های ما نیز تغییراتی از این دوگانگی حاصل شد اما آنچه در اصل رخ داد شتابزدگی در استفاده از این تکنولوژی و مصالح ِ نوآمده بود ؛ شکل های ناهمگون ، فضاهای نا هماهنگ .

ادامه دارد ...

به اشتراک بگذارید